1 јуна, 2022 Vesti Нема коментара

Međunarodna organizacija IPEN i češka organizacija Arnika objavili su rezultate istraživanja koji pokazuju da potrošački proizvodi, kao što su kancelarijski i kuhinjski pribor, igračke i pribor za kosu, napravljeni od reciklirane plastike iz elektronskog otpada, mogu biti kontaminirani toksičnim hemikalijama, tzv. bromovanim usporivačima gorenja.

Elektronski otpad sadrži jedinjenja broma koja se koriste kao usporivači gorenja u elektronskoj opremi kako bi se usporila brzina širenja vatre ili jačina gorenja. To su toksične hemikalije za koje je poznato da remete rad hormonskog sistema (endokrini disruptori), utiču na rad štitne žlezde i izazivaju neurološke probleme i poremećaje pažnje kod dece.

Testirani uzorci su najvećim delom nabavljeni na tržištu 11 afričkih i arapskih zemalja, ali i na   češkom i srpskom tržištu. 

Od 25 proizvoda koji su kupljeni u Srbiji, preliminarnim ispitivanjem ručnim XRF uređajem na prisustvo broma i antimona, u 8 uzoraka je detektovana povećana koncentracija ovih supstanci, što je ukazivalo na prisustvo usporivača gorenja u recikliranoj plastici od koje su napravljeni. Nakon toga, pozitivni uzorci  (jedan kuhinjski predmet, četiri kancelarijska predmeta, jedna igračka, dve šnale za kosu) poslati su na dalju laboratorijsku analizu određivanja koncentracije bromovanih usporivača gorenja u akreditovanu laboratoriju Praškog Univerziteta za hemiju i tehnologiju. Rezultati su pokazali sledeće:

  • Svih osam uzoraka sadrži dekabromdifeniletar (decaBDE) u opsegu od 46 – 401 ppm
  • Svih osam uzoraka sadrži oktabromdifeniletar (octaBDE) u koncentraciji od 10 – 157 ppm.
  • U svih osam uzoka detektovano je prisustvo šest novih usporivača gorenja u koncentraciji od 28 do 1,311 ppm, koji još uvek nisu dovoljno proučeni i zakonski regulisani. Tetrabrombisfenol A (TBBPA), najčešće korišćen usporivač gorenja, je pronađen u koncentraciji od 6-206 ppm u svih osam uzoraka.
  • Jedan od uzoraka (držač za olovke) je testiran na prisustvo bromovanih dioksina i sadrži 1250 pg TEQ/g, što predstavlja  koncentraciju dioksina koji se nalazi u pepelu posle insineracije otpada (opasan otpad), potvrđujući da se visoke koncentracije dioksina mogu naći i u potrošačkim proizvodima.

Zakonska regulativa EU (EC 2019/1021), kao i nedavno objavljen Pravilnik o izmenama i dopunama Pravilnika o zabranama i ograničenjima proizvodnje, stavljanja u promet i korišćenja hemikalija (Sl. glasnik RS br. 57/22) propisuje dozvoljenu koncentraciju polibromovanih difeniletara (tetra-, penta-, heksa-, hepta- i dekabromdifenil etar, PBDEs) kao nečistoću u proizvodima u ukupnoj koncentraciji najviše do 500 mg/kg (ppm). 

Ovo istraživanje je pokazalo da jedna trećina ispitivanih proizvoda u Srbiji za koje se  pretpostavlja da su napravljeni od reciklirane plastike sadrži veoma toksične supstance koje se nalaze na listi Stokholmske konvencije o dugotrajnim organskim zagađujućim supstancama (POPs) za globalnu eliminaciju (PBDEs i HBCD), ali u koncentracijama koje ne prelaze zakonski propisane koncentracije. Međutim, treba istaći da svi testirani proizvodi sadrže i nove bromovane usporivače gorenja čija toksičnost još uvek nije dovoljno ispitana, što izaziva zabrinutost stručne javnosti. Zabrinjava i visoka koncentracija bromovanog dioksina koja je izmerena u jednom od prozvoda. 

Ovo ispitivanje, kao i prethodno koje je realizovano 2018. godine pod nazivom Toksična pukotina je potvrdilo se toksični usporivači gorenja koji ulaze u sastav elektronskog otpada reciklažom dalje prenose u nove proizvode.

Objavjeno od valentina